Data: 30.11.2021
Nowa Perspektywa Unijna
Nowa Perspektywa Unijna to właściwie nic innego, jak kapitał unijny przeznaczony na działania infrastrukturalne w Polsce w latach 2021-2027. Fundusze Europejskie na lata 2021-2027 to 72,2 miliarda euro z polityki spójności oraz 3,8 mld euro środków z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Łącznie to około 76 miliardów euro.
Środki zostaną przeznaczone na realizację inwestycji w innowacje, przedsiębiorczość, cyfryzację, infrastrukturę, ochronę środowiska, energetykę, edukację, czy choćby sprawy społeczne.
Obecnie stoimy na przełomie nowych działań oraz aktywności, wprowadzających szereg specyficznych możliwości finansowania różnych przedsięwzięć. Obecnie organizowane są ostatnie konkursy w zakresie obecnego, kończącego się budżetu. Pod koniec tego roku powinny zostać ogłoszone pierwsze nabory w ramach nowej perspektywy budżetowej Unii Europejskiej na lata 2021-2027. Analizując całościowe założenia programu w dużej mierze nowa perspektywa będzie kontynuacją poprzedniej. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR) przygotowuje obecnie projekty programów krajowych i czuwa nad przygotowaniem programów regionalnych na nową perspektywę.
Kiedy faktycznie możemy się spodziewać pierwszych dofinansowań dla przedsiębiorców w
ramach Nowej Perspektywy Unijnej?
Obecna perspektywa 2014-2020 powoli dobiega do swojego końca, poziom wykorzystania dostępnego budżetu wynosi już powyżej 93%. Atrakcyjne oraz obecnie aktywne nabory dla przedsiębiorców dotyczą choćby Polski Wschodniej (działanie 1.1.2 Rozwój Startupów w Polsce Wschodniej) oraz Mazowsza (działanie 3.3 Innowacje w MŚP). Należy oczekiwać również na kolejny nabór w wysokości 110 mln zł na cyfryzację w formie dotacji pod nazwą Bony na cyfryzację. Po ukończeniu wymienionych wyżej konkursów należy oczekiwać przerwy w dostępności możliwości kapitalizacji przedsiębiorstw oraz inicjatyw kapitałem unijnym. Potencjalnie, poprzez zgromadzone oszczędności można spodziewać się dodatkowych naborów - należy mieć na uwadze jednak, że budżety takich konkursów będą niewielkie, a konkurencja ze strony innych jednostek gospodarczych wysoka.
Określając realny termin rozpoczęcia pierwszych naborów w ramach nowej perspektywy należy zachować umiarkowany optymizm. Wieloletnie Ramy Finansowe na lata 2021-2027 zostały zaakceptowane przez Radę Unii Europejskiej dnia 17 grudnia 2020 roku. Jest to pierwszy krok ku rozpoczęciu finansowania w nowej perspektywie finansowej, wymagane są jednak jeszcze negocjacje z Komisją Europejską w kontekście potwierdzenia Umowy Partnerstwa oraz poszczególnych Programów Operacyjnych. Kolejnym krokiem ku uruchomieniu nowej perspektywy kapitałowej jest przyjęcie Umowy Partnerstwa. W porównaniu do kalendarza akceptacji dokumentów strategicznych w perspektywie 2014- 2020 nowa Umowa Partnerstwa jest już opóźniona o około 3 miesiące. Stosując znane z perspektywy 2014-2020 założenia spodziewamy się, że pierwsze Programy Operacyjne zostaną ogłoszone najwcześniej w lutym 2022 roku. Zachowując dotychczasową analogię, można przewidywać, że największe zagęszczenie nowych naborów przypadnie na okolice terminu sierpień-listopad roku 2022. Pierwsze nabory na finansowanie działalności R&D mogą pojawić się już w maju 2022 roku.
Aby wykorzystać możliwości, jakie niesie ze sobą nowy budżet unijny, warto już teraz przygotować swoje przedsiębiorstwo do nowej perspektywy unijnej. Przygotowanie wniosku o dotację w kooperacji z firmą doradczą zajmuje około 8-12 tygodni. Termin ten uwzględnia całą procedurę obejmującą rozmowy wstępne, zebranie danych, optymalizację i dopracowanie pomysłu, a także czas na przeprowadzenie niezbędnych analiz i przygotowanie wniosku wraz z wymaganymi załącznikami. Proces ten można skrócić, odpowiednio przygotowując organizację do złożenia wniosku o dokapitalizowanie.
Jest to wyjątkowy, lecz specyficzny czas dla całej struktury wewnątrz Unii Europejskiej, który niesie za sobą mnóstwo wyzwań i nieustającej nadziei. Do takich należy z całą pewnością wyjście z UE Wielkiej Brytanii. Wydarzenie to z jednej strony znacząco zmniejszyło kapitał wspólnoty, lecz z drugiej pozwoliło krajom członkowskim sprawniej przejść przez całościowy proces negocjacyjny. Nowa perspektywa unijna 2021-2027 to również nadzieja na odbudowę gospodarki po okresie zamknięcia wielu sektorów biznesowych z powodu pandemii COVID-19 oraz znaczącej niepewności gospodarczej. Komisja Europejska zdecydowała się włączyć do Wieloletnich Ram Finansowych Plan Odbudowy, który zawiera w sobie plan na ustanowienie dodatkowego, niestosowanego dotąd narzędzia wsparcia finansowego o wartości 750 mld euro.
Fundusze z Nowej Perspektywy Unijnej będą pożytkowane w Polsce w ramach pięciu celów polityki spójności, a także jednego celu dodatkowego, umożliwiającego obywatelom i województwom łagodzenie społecznych, gospodarczych i środowiskowo-przestrzennych skutków transformacji w kierunku zielonej gospodarki, neutralnej dla klimatu i środowiska. Nowe cele stanowią po części kontynuację celów z perspektywy europejskiej w latach 2014-2020. Z porównania alokacji dla poszczególnych celów tematycznych Polityki Spójności wynika jednoznacznie, że udział środków na realizację celów odnoszących się do działalności innowacyjnej oraz badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw będzie niższy niż w poprzednich latach (15,5% względem 25,9% wcześniej). Z największą wagą zostaną potraktowane natomiast cele środowiskowe, a na ten obszar w nowej perspektywie zostanie przeznaczonych aż 32,6% funduszy z alokacji krajowej, co stanowi podniesienie kapitału o ponad 19 mld euro w porównaniu do perspektywy unijnej w latach 2014-2020. Co z tego wynika w praktyce dla przedsiębiorców? Jest to realnie dobry czas, aby zainteresować się zielonymi technologiami, biznesowym podejściem zero-waste oraz wdrożyć wewnątrz własnej strategii rozwoju przedsiębiorstwa wielopłaszczyznowo rozumiane ekoinnowacje.
W perspektywie unijnej 2014-2020 w ramach 6 krajowych i 16 regionalnych programów miało trafić do Polski przez te lata 76,75 mld euro. W nowej perspektywie na lata 2021-2027 do Polski według prognoz trafi 75,08 mld euro, co stanowi spadek o około 1,67 mld euro.
Z puli 28 mld euro przeznaczonej na regiony podzielona została na razie kwota ok. 21 mld euro, która przypisana została do poszczególnych Programów Regionalnych. Pozostałe ok. 7 mld euro zostaje do negocjacji w ramach kontraktów programowych pomiędzy poszczególnymi samorządami województw, a MFiPR. Podział środków nastąpi według przybliżonej metodologii, którą zastosowano w budżecie 2014-2020, czyli ok. 60% funduszy unijnych zostanie rozdysponowane na poziomie krajowym. Pozostałe 40% trafi do marszałków 16 województw na wszystkie Programy Regionalne.
W nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej większość regionów odnotuje jednak wzrost maksymalnego poziomu wsparcia. Do województw, których dokapitalizacja pozostanie bez zmian, należą województwo podlaskie, warmińsko-mazurskie, podkarpackie oraz lubelskie. Realnym zaskoczeniem jest znaczące zwiększenie dofinansowania w województwie świętokrzyskim (wzrost o 15%). Na pocieszenie dla beneficjentów z regionu Mazowsza należy nadmienić jednak, że pozostałe powiaty województwa mazowieckiego zyskały – nie tylko zanotowały wzrost poziomu dofinansowania o 5%, ale w dodatku zgodnie z zapowiedziami część powiatów zostanie włączonych do możliwości uzyskania finansowania w ramach programu operacyjnego przeznaczonego dla Polski Wschodniej.
Porównując obie Wieloletnie Ramy Finansowe musimy powiedzieć więcej o dwóch programach:
1. Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji
Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji jest reakcją na przyjęty przez Wspólnotę UE Zielony Ład, którego ogólnym założeniem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej Unii Europejskiej do roku 2050. Na poziomie mikroregionalnym fundusz będzie realizowany w województwach: śląskim, łódzkim, dolnośląskim, lubelskim, małopolskim i wielkopolskim. Jego wartość dla budżetu Rzeczypospolitej Polski wyniesie około 4,4 mld euro, rekompensuje on w pewnym stopniu spadek alokacji na poziomie regionalnym.
2. Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej
Program kierowany do województw terytoriów Polski Wschodniej (obszaru obejmującego województwa: lubelskie, podlaskie, podkarpackie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie), który jako jedyny program krajowy zanotował wzrost alokacji o nieco ponad 0,5 mld euro. Ze wzrostu alokacji w przedsięwzięciu zadowoleni będą przede wszystkim właściciele przedsiębiorstw prowadzący działalność na terenie uboższych powiatów województwa mazowieckiego, którzy po raz pierwszy mają zostać zakwalifikowani do regionu Polski Wschodniej.
Perspektywa unijna 2021-2027 gwarantuje mniej kapitału dla Polski. Z czym się to wiąże?
Oznacza to, że Polska krok po kroku staje się coraz zamożniejszym krajem. Spadek alokacji kapitału na poziomie makroskopowym nie oznacza, że przeciętny właściciel przedsiębiorstwa odczuje spadek dostępności kapitału unijnego. W nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej nastąpi natomiast przesunięcie środków kapitałowych w konkretnym wymiarze tematycznym. Przedsiębiorcy inwestujący w zielone technologie oraz odnawialne źródła energii z całą pewnością odczują wzrost dostępności kapitalizacji zewnętrznej. Kto na tym straci? Przede wszystkim przedsiębiorstwa prowadzące działalność na terenie województw posiadających lepiej ustrukturyzowaną gospodarkę, a także te firmy, które poszukują dotacji na projekty czysto inwestycyjne, nie posiadające w sobie innowacyjności, elementów badawczo-rozwojowych (research and development) lub - wspomnianych wcześniej - zielonych technologii.
Środki zostaną przeznaczone na realizację inwestycji w innowacje, przedsiębiorczość, cyfryzację, infrastrukturę, ochronę środowiska, energetykę, edukację, czy choćby sprawy społeczne.
Obecnie stoimy na przełomie nowych działań oraz aktywności, wprowadzających szereg specyficznych możliwości finansowania różnych przedsięwzięć. Obecnie organizowane są ostatnie konkursy w zakresie obecnego, kończącego się budżetu. Pod koniec tego roku powinny zostać ogłoszone pierwsze nabory w ramach nowej perspektywy budżetowej Unii Europejskiej na lata 2021-2027. Analizując całościowe założenia programu w dużej mierze nowa perspektywa będzie kontynuacją poprzedniej. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR) przygotowuje obecnie projekty programów krajowych i czuwa nad przygotowaniem programów regionalnych na nową perspektywę.
Kiedy faktycznie możemy się spodziewać pierwszych dofinansowań dla przedsiębiorców w
ramach Nowej Perspektywy Unijnej?
Obecna perspektywa 2014-2020 powoli dobiega do swojego końca, poziom wykorzystania dostępnego budżetu wynosi już powyżej 93%. Atrakcyjne oraz obecnie aktywne nabory dla przedsiębiorców dotyczą choćby Polski Wschodniej (działanie 1.1.2 Rozwój Startupów w Polsce Wschodniej) oraz Mazowsza (działanie 3.3 Innowacje w MŚP). Należy oczekiwać również na kolejny nabór w wysokości 110 mln zł na cyfryzację w formie dotacji pod nazwą Bony na cyfryzację. Po ukończeniu wymienionych wyżej konkursów należy oczekiwać przerwy w dostępności możliwości kapitalizacji przedsiębiorstw oraz inicjatyw kapitałem unijnym. Potencjalnie, poprzez zgromadzone oszczędności można spodziewać się dodatkowych naborów - należy mieć na uwadze jednak, że budżety takich konkursów będą niewielkie, a konkurencja ze strony innych jednostek gospodarczych wysoka.
Określając realny termin rozpoczęcia pierwszych naborów w ramach nowej perspektywy należy zachować umiarkowany optymizm. Wieloletnie Ramy Finansowe na lata 2021-2027 zostały zaakceptowane przez Radę Unii Europejskiej dnia 17 grudnia 2020 roku. Jest to pierwszy krok ku rozpoczęciu finansowania w nowej perspektywie finansowej, wymagane są jednak jeszcze negocjacje z Komisją Europejską w kontekście potwierdzenia Umowy Partnerstwa oraz poszczególnych Programów Operacyjnych. Kolejnym krokiem ku uruchomieniu nowej perspektywy kapitałowej jest przyjęcie Umowy Partnerstwa. W porównaniu do kalendarza akceptacji dokumentów strategicznych w perspektywie 2014- 2020 nowa Umowa Partnerstwa jest już opóźniona o około 3 miesiące. Stosując znane z perspektywy 2014-2020 założenia spodziewamy się, że pierwsze Programy Operacyjne zostaną ogłoszone najwcześniej w lutym 2022 roku. Zachowując dotychczasową analogię, można przewidywać, że największe zagęszczenie nowych naborów przypadnie na okolice terminu sierpień-listopad roku 2022. Pierwsze nabory na finansowanie działalności R&D mogą pojawić się już w maju 2022 roku.
Aby wykorzystać możliwości, jakie niesie ze sobą nowy budżet unijny, warto już teraz przygotować swoje przedsiębiorstwo do nowej perspektywy unijnej. Przygotowanie wniosku o dotację w kooperacji z firmą doradczą zajmuje około 8-12 tygodni. Termin ten uwzględnia całą procedurę obejmującą rozmowy wstępne, zebranie danych, optymalizację i dopracowanie pomysłu, a także czas na przeprowadzenie niezbędnych analiz i przygotowanie wniosku wraz z wymaganymi załącznikami. Proces ten można skrócić, odpowiednio przygotowując organizację do złożenia wniosku o dokapitalizowanie.
Jest to wyjątkowy, lecz specyficzny czas dla całej struktury wewnątrz Unii Europejskiej, który niesie za sobą mnóstwo wyzwań i nieustającej nadziei. Do takich należy z całą pewnością wyjście z UE Wielkiej Brytanii. Wydarzenie to z jednej strony znacząco zmniejszyło kapitał wspólnoty, lecz z drugiej pozwoliło krajom członkowskim sprawniej przejść przez całościowy proces negocjacyjny. Nowa perspektywa unijna 2021-2027 to również nadzieja na odbudowę gospodarki po okresie zamknięcia wielu sektorów biznesowych z powodu pandemii COVID-19 oraz znaczącej niepewności gospodarczej. Komisja Europejska zdecydowała się włączyć do Wieloletnich Ram Finansowych Plan Odbudowy, który zawiera w sobie plan na ustanowienie dodatkowego, niestosowanego dotąd narzędzia wsparcia finansowego o wartości 750 mld euro.
Fundusze z Nowej Perspektywy Unijnej będą pożytkowane w Polsce w ramach pięciu celów polityki spójności, a także jednego celu dodatkowego, umożliwiającego obywatelom i województwom łagodzenie społecznych, gospodarczych i środowiskowo-przestrzennych skutków transformacji w kierunku zielonej gospodarki, neutralnej dla klimatu i środowiska. Nowe cele stanowią po części kontynuację celów z perspektywy europejskiej w latach 2014-2020. Z porównania alokacji dla poszczególnych celów tematycznych Polityki Spójności wynika jednoznacznie, że udział środków na realizację celów odnoszących się do działalności innowacyjnej oraz badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw będzie niższy niż w poprzednich latach (15,5% względem 25,9% wcześniej). Z największą wagą zostaną potraktowane natomiast cele środowiskowe, a na ten obszar w nowej perspektywie zostanie przeznaczonych aż 32,6% funduszy z alokacji krajowej, co stanowi podniesienie kapitału o ponad 19 mld euro w porównaniu do perspektywy unijnej w latach 2014-2020. Co z tego wynika w praktyce dla przedsiębiorców? Jest to realnie dobry czas, aby zainteresować się zielonymi technologiami, biznesowym podejściem zero-waste oraz wdrożyć wewnątrz własnej strategii rozwoju przedsiębiorstwa wielopłaszczyznowo rozumiane ekoinnowacje.
W perspektywie unijnej 2014-2020 w ramach 6 krajowych i 16 regionalnych programów miało trafić do Polski przez te lata 76,75 mld euro. W nowej perspektywie na lata 2021-2027 do Polski według prognoz trafi 75,08 mld euro, co stanowi spadek o około 1,67 mld euro.
Z puli 28 mld euro przeznaczonej na regiony podzielona została na razie kwota ok. 21 mld euro, która przypisana została do poszczególnych Programów Regionalnych. Pozostałe ok. 7 mld euro zostaje do negocjacji w ramach kontraktów programowych pomiędzy poszczególnymi samorządami województw, a MFiPR. Podział środków nastąpi według przybliżonej metodologii, którą zastosowano w budżecie 2014-2020, czyli ok. 60% funduszy unijnych zostanie rozdysponowane na poziomie krajowym. Pozostałe 40% trafi do marszałków 16 województw na wszystkie Programy Regionalne.
W nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej większość regionów odnotuje jednak wzrost maksymalnego poziomu wsparcia. Do województw, których dokapitalizacja pozostanie bez zmian, należą województwo podlaskie, warmińsko-mazurskie, podkarpackie oraz lubelskie. Realnym zaskoczeniem jest znaczące zwiększenie dofinansowania w województwie świętokrzyskim (wzrost o 15%). Na pocieszenie dla beneficjentów z regionu Mazowsza należy nadmienić jednak, że pozostałe powiaty województwa mazowieckiego zyskały – nie tylko zanotowały wzrost poziomu dofinansowania o 5%, ale w dodatku zgodnie z zapowiedziami część powiatów zostanie włączonych do możliwości uzyskania finansowania w ramach programu operacyjnego przeznaczonego dla Polski Wschodniej.
Porównując obie Wieloletnie Ramy Finansowe musimy powiedzieć więcej o dwóch programach:
1. Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji
Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji jest reakcją na przyjęty przez Wspólnotę UE Zielony Ład, którego ogólnym założeniem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej Unii Europejskiej do roku 2050. Na poziomie mikroregionalnym fundusz będzie realizowany w województwach: śląskim, łódzkim, dolnośląskim, lubelskim, małopolskim i wielkopolskim. Jego wartość dla budżetu Rzeczypospolitej Polski wyniesie około 4,4 mld euro, rekompensuje on w pewnym stopniu spadek alokacji na poziomie regionalnym.
2. Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej
Program kierowany do województw terytoriów Polski Wschodniej (obszaru obejmującego województwa: lubelskie, podlaskie, podkarpackie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie), który jako jedyny program krajowy zanotował wzrost alokacji o nieco ponad 0,5 mld euro. Ze wzrostu alokacji w przedsięwzięciu zadowoleni będą przede wszystkim właściciele przedsiębiorstw prowadzący działalność na terenie uboższych powiatów województwa mazowieckiego, którzy po raz pierwszy mają zostać zakwalifikowani do regionu Polski Wschodniej.
Perspektywa unijna 2021-2027 gwarantuje mniej kapitału dla Polski. Z czym się to wiąże?
Oznacza to, że Polska krok po kroku staje się coraz zamożniejszym krajem. Spadek alokacji kapitału na poziomie makroskopowym nie oznacza, że przeciętny właściciel przedsiębiorstwa odczuje spadek dostępności kapitału unijnego. W nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej nastąpi natomiast przesunięcie środków kapitałowych w konkretnym wymiarze tematycznym. Przedsiębiorcy inwestujący w zielone technologie oraz odnawialne źródła energii z całą pewnością odczują wzrost dostępności kapitalizacji zewnętrznej. Kto na tym straci? Przede wszystkim przedsiębiorstwa prowadzące działalność na terenie województw posiadających lepiej ustrukturyzowaną gospodarkę, a także te firmy, które poszukują dotacji na projekty czysto inwestycyjne, nie posiadające w sobie innowacyjności, elementów badawczo-rozwojowych (research and development) lub - wspomnianych wcześniej - zielonych technologii.