Data: 30.11.2021
Nowa Perspektywa Unijna
Nowa Perspektywa Unijna to właściwie nic innego, jak kapitał unijny przeznaczony na
działania infrastrukturalne w Polsce w latach 2021-2027. Fundusze Europejskie na lata
2021-2027 to 72,2 miliarda euro z polityki spójnoÅ›ci oraz 3,8 mld euro Å›rodków z Funduszu
na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. ÅÄ…cznie to okoÅ‚o 76 miliardów euro.
Środki zostaną przeznaczone na realizację inwestycji w innowacje, przedsiębiorczość,
cyfryzację, infrastrukturę, ochronę środowiska, energetykę, edukację, czy choćby sprawy
społeczne.
Obecnie stoimy na przełomie nowych działań oraz aktywności, wprowadzających szereg
specyficznych możliwoÅ›ci finansowania różnych przedsiÄ™wzięć. Obecnie organizowane sÄ…
ostatnie konkursy w zakresie obecnego, kończącego się budżetu. Pod koniec tego roku
powinny zostać ogłoszone pierwsze nabory w ramach nowej perspektywy budżetowej Unii
Europejskiej na lata 2021-2027. Analizując całościowe założenia programu ​​w dużej mierze
nowa perspektywa będzie kontynuacją poprzedniej. Ministerstwo Funduszy i Polityki
Regionalnej (MFiPR) przygotowuje obecnie projekty programów krajowych i czuwa nad
przygotowaniem programów regionalnych na nowÄ… perspektywÄ™.
Kiedy faktycznie możemy siÄ™ spodziewać pierwszych dofinansowaÅ„ dla przedsiÄ™biorców w
ramach Nowej Perspektywy Unijnej?
Obecna perspektywa 2014-2020 powoli dobiega do swojego końca, poziom wykorzystania
dostępnego budżetu wynosi już powyżej 93%. Atrakcyjne oraz obecnie aktywne nabory dla
przedsiÄ™biorców dotyczÄ… choćby Polski Wschodniej (dziaÅ‚anie 1.1.2 Rozwój Startupów w
Polsce Wschodniej) oraz Mazowsza (działanie 3.3 Innowacje w MŚP). Należy oczekiwać
również na kolejny nabór w wysokoÅ›ci 110 mln zÅ‚ na cyfryzacjÄ™ w formie dotacji pod nazwÄ…
Bony na cyfryzacjÄ™. Po ukoÅ„czeniu wymienionych wyżej konkursów należy oczekiwać
przerwy w dostępności możliwości kapitalizacji przedsiębiorstw oraz inicjatyw kapitałem
unijnym. Potencjalnie, poprzez zgromadzone oszczędności można spodziewać się
dodatkowych naborów - należy mieć na uwadze jednak, że budżety takich konkursów bÄ™dÄ…
niewielkie, a konkurencja ze strony innych jednostek gospodarczych wysoka.
OkreÅ›lajÄ…c realny termin rozpoczÄ™cia pierwszych naborów w ramach nowej perspektywy
należy zachować umiarkowany optymizm. Wieloletnie Ramy Finansowe na lata 2021-2027
zostały zaakceptowane przez Radę Unii Europejskiej dnia 17 grudnia 2020 roku. Jest to
pierwszy krok ku rozpoczęciu finansowania w nowej perspektywie finansowej, wymagane są
jednak jeszcze negocjacje z Komisją Europejską w kontekście potwierdzenia Umowy
Partnerstwa oraz poszczególnych Programów Operacyjnych. Kolejnym krokiem ku
uruchomieniu nowej perspektywy kapitałowej jest przyjęcie Umowy Partnerstwa. W
porównaniu do kalendarza akceptacji dokumentów strategicznych w perspektywie 2014-
2020 nowa Umowa Partnerstwa jest już opóźniona o okoÅ‚o 3 miesiÄ…ce. StosujÄ…c znane z
perspektywy 2014-2020 założenia spodziewamy się, że pierwsze Programy Operacyjne
zostaną ogłoszone najwcześniej w lutym 2022 roku. Zachowując dotychczasową analogię,
można przewidywać, że najwiÄ™ksze zagÄ™szczenie nowych naborów przypadnie na okolice
terminu sierpień-listopad roku 2022. Pierwsze nabory na finansowanie działalności R&D
mogą pojawić się już w maju 2022 roku.
Aby wykorzystać możliwości, jakie niesie ze sobą nowy budżet unijny, warto już teraz
przygotować swoje przedsiębiorstwo do nowej perspektywy unijnej. Przygotowanie wniosku
o dotację w kooperacji z firmą doradczą zajmuje około 8-12 tygodni. Termin ten uwzględnia
całą procedurę obejmującą rozmowy wstępne, zebranie danych, optymalizację i
dopracowanie pomysłu, a także czas na przeprowadzenie niezbędnych analiz i
przygotowanie wniosku wraz z wymaganymi zaÅ‚Ä…cznikami. Proces ten można skrócić,
odpowiednio przygotowując organizację do złożenia wniosku o dokapitalizowanie.
Jest to wyjÄ…tkowy, lecz specyficzny czas dla caÅ‚ej struktury wewnÄ…trz Unii Europejskiej, który
niesie za sobÄ… mnóstwo wyzwaÅ„ i nieustajÄ…cej nadziei. Do takich należy z caÅ‚Ä… pewnoÅ›ciÄ…
wyjście z UE Wielkiej Brytanii. Wydarzenie to z jednej strony znacząco zmniejszyło kapitał
wspólnoty, lecz z drugiej pozwoliÅ‚o krajom czÅ‚onkowskim sprawniej przejść przez caÅ‚oÅ›ciowy
proces negocjacyjny. Nowa perspektywa unijna 2021-2027 to również nadzieja na
odbudowÄ™ gospodarki po okresie zamkniÄ™cia wielu sektorów biznesowych z powodu
pandemii COVID-19 oraz znaczącej niepewności gospodarczej. Komisja Europejska
zdecydowaÅ‚a siÄ™ wÅ‚Ä…czyć do Wieloletnich Ram Finansowych Plan Odbudowy, który zawiera
w sobie plan na ustanowienie dodatkowego, niestosowanego dotąd narzędzia wsparcia
finansowego o wartości 750 mld euro.
Fundusze z Nowej Perspektywy Unijnej bÄ™dÄ… pożytkowane w Polsce w ramach piÄ™ciu celów
polityki spójnoÅ›ci, a także jednego celu dodatkowego, umożliwiajÄ…cego obywatelom i
województwom Å‚agodzenie spoÅ‚ecznych, gospodarczych i Å›rodowiskowo-przestrzennych
skutków transformacji w kierunku zielonej gospodarki, neutralnej dla klimatu i Å›rodowiska.
Nowe cele stanowiÄ… po części kontynuacjÄ™ celów z perspektywy europejskiej w latach 2014-
2020. Z porównania alokacji dla poszczególnych celów tematycznych Polityki SpójnoÅ›ci
wynika jednoznacznie, że udziaÅ‚ Å›rodków na realizacjÄ™ celów odnoszÄ…cych siÄ™ do
działalności innowacyjnej oraz badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw będzie niższy niż w
poprzednich latach (15,5% względem 25,9% wcześniej). Z największą wagą zostaną
potraktowane natomiast cele środowiskowe, a na ten obszar w nowej perspektywie zostanie
przeznaczonych aż 32,6% funduszy z alokacji krajowej, co stanowi podniesienie kapitału o
ponad 19 mld euro w porównaniu do perspektywy unijnej w latach 2014-2020. Co z tego
wynika w praktyce dla przedsiÄ™biorców? Jest to realnie dobry czas, aby zainteresować siÄ™
zielonymi technologiami, biznesowym podejściem zero-waste oraz wdrożyć wewnątrz
własnej strategii rozwoju przedsiębiorstwa wielopłaszczyznowo rozumiane ekoinnowacje.
W perspektywie unijnej 2014-2020 w ramach 6 krajowych i 16 regionalnych programów
miało trafić do Polski przez te lata 76,75 mld euro. W nowej perspektywie na lata 2021-2027
do Polski według prognoz trafi 75,08 mld euro, co stanowi spadek o około 1,67 mld euro.
Z puli 28 mld euro przeznaczonej na regiony podzielona została na razie kwota ok. 21 mld
euro, która przypisana zostaÅ‚a do poszczególnych Programów Regionalnych. PozostaÅ‚e ok.
7 mld euro zostaje do negocjacji w ramach kontraktów programowych pomiÄ™dzy
poszczególnymi samorzÄ…dami województw, a MFiPR. PodziaÅ‚ Å›rodków nastÄ…pi wedÅ‚ug
przybliżonej metodologii, którÄ… zastosowano w budżecie 2014-2020, czyli ok. 60% funduszy
unijnych zostanie rozdysponowane na poziomie krajowym. Pozostałe 40% trafi do
marszaÅ‚ków 16 województw na wszystkie Programy Regionalne.
W nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej wiÄ™kszość regionów odnotuje jednak
wzrost maksymalnego poziomu wsparcia. Do województw, których dokapitalizacja
pozostanie bez zmian, należą województwo podlaskie, warmiÅ„sko-mazurskie, podkarpackie
oraz lubelskie. Realnym zaskoczeniem jest znaczące zwiększenie dofinansowania w
województwie Å›wiÄ™tokrzyskim (wzrost o 15%). Na pocieszenie dla beneficjentów z regionu
Mazowsza należy nadmienić jednak, że pozostaÅ‚e powiaty województwa mazowieckiego
zyskaÅ‚y – nie tylko zanotowaÅ‚y wzrost poziomu dofinansowania o 5%, ale w dodatku zgodnie
z zapowiedziami część powiatów zostanie wÅ‚Ä…czonych do możliwoÅ›ci uzyskania
finansowania w ramach programu operacyjnego przeznaczonego dla Polski Wschodniej.
PorównujÄ…c obie Wieloletnie Ramy Finansowe musimy powiedzieć wiÄ™cej o dwóch
programach:
1. Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji
Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji jest reakcjÄ… na przyjÄ™ty przez WspólnotÄ™ UE
Zielony Åad, którego ogólnym zaÅ‚ożeniem jest osiÄ…gniÄ™cie neutralnoÅ›ci klimatycznej Unii
Europejskiej do roku 2050. Na poziomie mikroregionalnym fundusz będzie realizowany w
województwach: Å›lÄ…skim, Å‚ódzkim, dolnoÅ›lÄ…skim, lubelskim, maÅ‚opolskim i wielkopolskim.
Jego wartość dla budżetu Rzeczypospolitej Polski wyniesie około 4,4 mld euro,
rekompensuje on w pewnym stopniu spadek alokacji na poziomie regionalnym.
2. Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej
Program kierowany do województw terytoriów Polski Wschodniej (obszaru obejmujÄ…cego
województwa: lubelskie, podlaskie, podkarpackie, Å›wiÄ™tokrzyskie i warmiÅ„sko-mazurskie),
który jako jedyny program krajowy zanotowaÅ‚ wzrost alokacji o nieco ponad 0,5 mld euro. Ze
wzrostu alokacji w przedsięwzięciu zadowoleni będą przede wszystkim właściciele
przedsiÄ™biorstw prowadzÄ…cy dziaÅ‚alność na terenie uboższych powiatów województwa
mazowieckiego, którzy po raz pierwszy majÄ… zostać zakwalifikowani do regionu Polski
Wschodniej.
Perspektywa unijna 2021-2027 gwarantuje mniej kapitału dla Polski. Z czym się to wiąże?
Oznacza to, że Polska krok po kroku staje się coraz zamożniejszym krajem. Spadek alokacji
kapitału na poziomie makroskopowym nie oznacza, że przeciętny właściciel
przedsiębiorstwa odczuje spadek dostępności kapitału unijnego. W nowej perspektywie
finansowej Unii Europejskiej nastÄ…pi natomiast przesuniÄ™cie Å›rodków kapitaÅ‚owych w
konkretnym wymiarze tematycznym. Przedsiębiorcy inwestujący w zielone technologie oraz
odnawialne źródÅ‚a energii z caÅ‚Ä… pewnoÅ›ciÄ… odczujÄ… wzrost dostÄ™pnoÅ›ci kapitalizacji
zewnętrznej. Kto na tym straci? Przede wszystkim przedsiębiorstwa prowadzące działalność
na terenie województw posiadajÄ…cych lepiej ustrukturyzowanÄ… gospodarkÄ™, a także te firmy,
które poszukujÄ… dotacji na projekty czysto inwestycyjne, nie posiadajÄ…ce w sobie
innowacyjnoÅ›ci, elementów badawczo-rozwojowych (research and development) lub -
wspomnianych wcześniej - zielonych technologii.
działania infrastrukturalne w Polsce w latach 2021-2027. Fundusze Europejskie na lata
2021-2027 to 72,2 miliarda euro z polityki spójnoÅ›ci oraz 3,8 mld euro Å›rodków z Funduszu
na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. ÅÄ…cznie to okoÅ‚o 76 miliardów euro.
Środki zostaną przeznaczone na realizację inwestycji w innowacje, przedsiębiorczość,
cyfryzację, infrastrukturę, ochronę środowiska, energetykę, edukację, czy choćby sprawy
społeczne.
Obecnie stoimy na przełomie nowych działań oraz aktywności, wprowadzających szereg
specyficznych możliwoÅ›ci finansowania różnych przedsiÄ™wzięć. Obecnie organizowane sÄ…
ostatnie konkursy w zakresie obecnego, kończącego się budżetu. Pod koniec tego roku
powinny zostać ogłoszone pierwsze nabory w ramach nowej perspektywy budżetowej Unii
Europejskiej na lata 2021-2027. Analizując całościowe założenia programu ​​w dużej mierze
nowa perspektywa będzie kontynuacją poprzedniej. Ministerstwo Funduszy i Polityki
Regionalnej (MFiPR) przygotowuje obecnie projekty programów krajowych i czuwa nad
przygotowaniem programów regionalnych na nowÄ… perspektywÄ™.
Kiedy faktycznie możemy siÄ™ spodziewać pierwszych dofinansowaÅ„ dla przedsiÄ™biorców w
ramach Nowej Perspektywy Unijnej?
Obecna perspektywa 2014-2020 powoli dobiega do swojego końca, poziom wykorzystania
dostępnego budżetu wynosi już powyżej 93%. Atrakcyjne oraz obecnie aktywne nabory dla
przedsiÄ™biorców dotyczÄ… choćby Polski Wschodniej (dziaÅ‚anie 1.1.2 Rozwój Startupów w
Polsce Wschodniej) oraz Mazowsza (działanie 3.3 Innowacje w MŚP). Należy oczekiwać
również na kolejny nabór w wysokoÅ›ci 110 mln zÅ‚ na cyfryzacjÄ™ w formie dotacji pod nazwÄ…
Bony na cyfryzacjÄ™. Po ukoÅ„czeniu wymienionych wyżej konkursów należy oczekiwać
przerwy w dostępności możliwości kapitalizacji przedsiębiorstw oraz inicjatyw kapitałem
unijnym. Potencjalnie, poprzez zgromadzone oszczędności można spodziewać się
dodatkowych naborów - należy mieć na uwadze jednak, że budżety takich konkursów bÄ™dÄ…
niewielkie, a konkurencja ze strony innych jednostek gospodarczych wysoka.
OkreÅ›lajÄ…c realny termin rozpoczÄ™cia pierwszych naborów w ramach nowej perspektywy
należy zachować umiarkowany optymizm. Wieloletnie Ramy Finansowe na lata 2021-2027
zostały zaakceptowane przez Radę Unii Europejskiej dnia 17 grudnia 2020 roku. Jest to
pierwszy krok ku rozpoczęciu finansowania w nowej perspektywie finansowej, wymagane są
jednak jeszcze negocjacje z Komisją Europejską w kontekście potwierdzenia Umowy
Partnerstwa oraz poszczególnych Programów Operacyjnych. Kolejnym krokiem ku
uruchomieniu nowej perspektywy kapitałowej jest przyjęcie Umowy Partnerstwa. W
porównaniu do kalendarza akceptacji dokumentów strategicznych w perspektywie 2014-
2020 nowa Umowa Partnerstwa jest już opóźniona o okoÅ‚o 3 miesiÄ…ce. StosujÄ…c znane z
perspektywy 2014-2020 założenia spodziewamy się, że pierwsze Programy Operacyjne
zostaną ogłoszone najwcześniej w lutym 2022 roku. Zachowując dotychczasową analogię,
można przewidywać, że najwiÄ™ksze zagÄ™szczenie nowych naborów przypadnie na okolice
terminu sierpień-listopad roku 2022. Pierwsze nabory na finansowanie działalności R&D
mogą pojawić się już w maju 2022 roku.
Aby wykorzystać możliwości, jakie niesie ze sobą nowy budżet unijny, warto już teraz
przygotować swoje przedsiębiorstwo do nowej perspektywy unijnej. Przygotowanie wniosku
o dotację w kooperacji z firmą doradczą zajmuje około 8-12 tygodni. Termin ten uwzględnia
całą procedurę obejmującą rozmowy wstępne, zebranie danych, optymalizację i
dopracowanie pomysłu, a także czas na przeprowadzenie niezbędnych analiz i
przygotowanie wniosku wraz z wymaganymi zaÅ‚Ä…cznikami. Proces ten można skrócić,
odpowiednio przygotowując organizację do złożenia wniosku o dokapitalizowanie.
Jest to wyjÄ…tkowy, lecz specyficzny czas dla caÅ‚ej struktury wewnÄ…trz Unii Europejskiej, który
niesie za sobÄ… mnóstwo wyzwaÅ„ i nieustajÄ…cej nadziei. Do takich należy z caÅ‚Ä… pewnoÅ›ciÄ…
wyjście z UE Wielkiej Brytanii. Wydarzenie to z jednej strony znacząco zmniejszyło kapitał
wspólnoty, lecz z drugiej pozwoliÅ‚o krajom czÅ‚onkowskim sprawniej przejść przez caÅ‚oÅ›ciowy
proces negocjacyjny. Nowa perspektywa unijna 2021-2027 to również nadzieja na
odbudowÄ™ gospodarki po okresie zamkniÄ™cia wielu sektorów biznesowych z powodu
pandemii COVID-19 oraz znaczącej niepewności gospodarczej. Komisja Europejska
zdecydowaÅ‚a siÄ™ wÅ‚Ä…czyć do Wieloletnich Ram Finansowych Plan Odbudowy, który zawiera
w sobie plan na ustanowienie dodatkowego, niestosowanego dotąd narzędzia wsparcia
finansowego o wartości 750 mld euro.
Fundusze z Nowej Perspektywy Unijnej bÄ™dÄ… pożytkowane w Polsce w ramach piÄ™ciu celów
polityki spójnoÅ›ci, a także jednego celu dodatkowego, umożliwiajÄ…cego obywatelom i
województwom Å‚agodzenie spoÅ‚ecznych, gospodarczych i Å›rodowiskowo-przestrzennych
skutków transformacji w kierunku zielonej gospodarki, neutralnej dla klimatu i Å›rodowiska.
Nowe cele stanowiÄ… po części kontynuacjÄ™ celów z perspektywy europejskiej w latach 2014-
2020. Z porównania alokacji dla poszczególnych celów tematycznych Polityki SpójnoÅ›ci
wynika jednoznacznie, że udziaÅ‚ Å›rodków na realizacjÄ™ celów odnoszÄ…cych siÄ™ do
działalności innowacyjnej oraz badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw będzie niższy niż w
poprzednich latach (15,5% względem 25,9% wcześniej). Z największą wagą zostaną
potraktowane natomiast cele środowiskowe, a na ten obszar w nowej perspektywie zostanie
przeznaczonych aż 32,6% funduszy z alokacji krajowej, co stanowi podniesienie kapitału o
ponad 19 mld euro w porównaniu do perspektywy unijnej w latach 2014-2020. Co z tego
wynika w praktyce dla przedsiÄ™biorców? Jest to realnie dobry czas, aby zainteresować siÄ™
zielonymi technologiami, biznesowym podejściem zero-waste oraz wdrożyć wewnątrz
własnej strategii rozwoju przedsiębiorstwa wielopłaszczyznowo rozumiane ekoinnowacje.
W perspektywie unijnej 2014-2020 w ramach 6 krajowych i 16 regionalnych programów
miało trafić do Polski przez te lata 76,75 mld euro. W nowej perspektywie na lata 2021-2027
do Polski według prognoz trafi 75,08 mld euro, co stanowi spadek o około 1,67 mld euro.
Z puli 28 mld euro przeznaczonej na regiony podzielona została na razie kwota ok. 21 mld
euro, która przypisana zostaÅ‚a do poszczególnych Programów Regionalnych. PozostaÅ‚e ok.
7 mld euro zostaje do negocjacji w ramach kontraktów programowych pomiÄ™dzy
poszczególnymi samorzÄ…dami województw, a MFiPR. PodziaÅ‚ Å›rodków nastÄ…pi wedÅ‚ug
przybliżonej metodologii, którÄ… zastosowano w budżecie 2014-2020, czyli ok. 60% funduszy
unijnych zostanie rozdysponowane na poziomie krajowym. Pozostałe 40% trafi do
marszaÅ‚ków 16 województw na wszystkie Programy Regionalne.
W nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej wiÄ™kszość regionów odnotuje jednak
wzrost maksymalnego poziomu wsparcia. Do województw, których dokapitalizacja
pozostanie bez zmian, należą województwo podlaskie, warmiÅ„sko-mazurskie, podkarpackie
oraz lubelskie. Realnym zaskoczeniem jest znaczące zwiększenie dofinansowania w
województwie Å›wiÄ™tokrzyskim (wzrost o 15%). Na pocieszenie dla beneficjentów z regionu
Mazowsza należy nadmienić jednak, że pozostaÅ‚e powiaty województwa mazowieckiego
zyskaÅ‚y – nie tylko zanotowaÅ‚y wzrost poziomu dofinansowania o 5%, ale w dodatku zgodnie
z zapowiedziami część powiatów zostanie wÅ‚Ä…czonych do możliwoÅ›ci uzyskania
finansowania w ramach programu operacyjnego przeznaczonego dla Polski Wschodniej.
PorównujÄ…c obie Wieloletnie Ramy Finansowe musimy powiedzieć wiÄ™cej o dwóch
programach:
1. Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji
Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji jest reakcjÄ… na przyjÄ™ty przez WspólnotÄ™ UE
Zielony Åad, którego ogólnym zaÅ‚ożeniem jest osiÄ…gniÄ™cie neutralnoÅ›ci klimatycznej Unii
Europejskiej do roku 2050. Na poziomie mikroregionalnym fundusz będzie realizowany w
województwach: Å›lÄ…skim, Å‚ódzkim, dolnoÅ›lÄ…skim, lubelskim, maÅ‚opolskim i wielkopolskim.
Jego wartość dla budżetu Rzeczypospolitej Polski wyniesie około 4,4 mld euro,
rekompensuje on w pewnym stopniu spadek alokacji na poziomie regionalnym.
2. Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej
Program kierowany do województw terytoriów Polski Wschodniej (obszaru obejmujÄ…cego
województwa: lubelskie, podlaskie, podkarpackie, Å›wiÄ™tokrzyskie i warmiÅ„sko-mazurskie),
który jako jedyny program krajowy zanotowaÅ‚ wzrost alokacji o nieco ponad 0,5 mld euro. Ze
wzrostu alokacji w przedsięwzięciu zadowoleni będą przede wszystkim właściciele
przedsiÄ™biorstw prowadzÄ…cy dziaÅ‚alność na terenie uboższych powiatów województwa
mazowieckiego, którzy po raz pierwszy majÄ… zostać zakwalifikowani do regionu Polski
Wschodniej.
Perspektywa unijna 2021-2027 gwarantuje mniej kapitału dla Polski. Z czym się to wiąże?
Oznacza to, że Polska krok po kroku staje się coraz zamożniejszym krajem. Spadek alokacji
kapitału na poziomie makroskopowym nie oznacza, że przeciętny właściciel
przedsiębiorstwa odczuje spadek dostępności kapitału unijnego. W nowej perspektywie
finansowej Unii Europejskiej nastÄ…pi natomiast przesuniÄ™cie Å›rodków kapitaÅ‚owych w
konkretnym wymiarze tematycznym. Przedsiębiorcy inwestujący w zielone technologie oraz
odnawialne źródÅ‚a energii z caÅ‚Ä… pewnoÅ›ciÄ… odczujÄ… wzrost dostÄ™pnoÅ›ci kapitalizacji
zewnętrznej. Kto na tym straci? Przede wszystkim przedsiębiorstwa prowadzące działalność
na terenie województw posiadajÄ…cych lepiej ustrukturyzowanÄ… gospodarkÄ™, a także te firmy,
które poszukujÄ… dotacji na projekty czysto inwestycyjne, nie posiadajÄ…ce w sobie
innowacyjnoÅ›ci, elementów badawczo-rozwojowych (research and development) lub -
wspomnianych wcześniej - zielonych technologii.