Data: 30.11.2021

Nowa Perspektywa Unijna

Nowa Perspektywa Unijna to właściwie nic innego, jak kapitał unijny przeznaczony na
działania infrastrukturalne w Polsce w latach 2021-2027. Fundusze Europejskie na lata
2021-2027 to 72,2 miliarda euro z polityki spójności oraz 3,8 mld euro środków z Funduszu
na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Łącznie to około 76 miliardów euro.

Środki zostaną przeznaczone na realizację inwestycji w innowacje, przedsiębiorczość,
cyfryzację, infrastrukturę, ochronę środowiska, energetykę, edukację, czy choćby sprawy
społeczne.

Obecnie stoimy na przełomie nowych działań oraz aktywności, wprowadzających szereg
specyficznych możliwości finansowania różnych przedsięwzięć. Obecnie organizowane są
ostatnie konkursy w zakresie obecnego, kończącego się budżetu. Pod koniec tego roku
powinny zostać ogłoszone pierwsze nabory w ramach nowej perspektywy budżetowej Unii
Europejskiej na lata 2021-2027. Analizując całościowe założenia programu ​​w dużej mierze
nowa perspektywa będzie kontynuacją poprzedniej. Ministerstwo Funduszy i Polityki
Regionalnej (MFiPR) przygotowuje obecnie projekty programów krajowych i czuwa nad
przygotowaniem programów regionalnych na nową perspektywę.

Kiedy faktycznie możemy się spodziewać pierwszych dofinansowań dla przedsiębiorców w
ramach Nowej Perspektywy Unijnej?


Obecna perspektywa 2014-2020 powoli dobiega do swojego końca, poziom wykorzystania
dostępnego budżetu wynosi już powyżej 93%. Atrakcyjne oraz obecnie aktywne nabory dla
przedsiębiorców dotyczą choćby Polski Wschodniej (działanie 1.1.2 Rozwój Startupów w
Polsce Wschodniej) oraz Mazowsza (działanie 3.3 Innowacje w MŚP). Należy oczekiwać
również na kolejny nabór w wysokości 110 mln zł na cyfryzację w formie dotacji pod nazwą
Bony na cyfryzację. Po ukończeniu wymienionych wyżej konkursów należy oczekiwać
przerwy w dostępności możliwości kapitalizacji przedsiębiorstw oraz inicjatyw kapitałem
unijnym. Potencjalnie, poprzez zgromadzone oszczędności można spodziewać się
dodatkowych naborów - należy mieć na uwadze jednak, że budżety takich konkursów będą
niewielkie, a konkurencja ze strony innych jednostek gospodarczych wysoka.


Określając realny termin rozpoczęcia pierwszych naborów w ramach nowej perspektywy
należy zachować umiarkowany optymizm. Wieloletnie Ramy Finansowe na lata 2021-2027
zostały zaakceptowane przez Radę Unii Europejskiej dnia 17 grudnia 2020 roku. Jest to
pierwszy krok ku rozpoczęciu finansowania w nowej perspektywie finansowej, wymagane są
jednak jeszcze negocjacje z Komisją Europejską w kontekście potwierdzenia Umowy
Partnerstwa oraz poszczególnych Programów Operacyjnych. Kolejnym krokiem ku
uruchomieniu nowej perspektywy kapitałowej jest przyjęcie Umowy Partnerstwa. W
porównaniu do kalendarza akceptacji dokumentów strategicznych w perspektywie 2014-
2020 nowa Umowa Partnerstwa jest już opóźniona o około 3 miesiące. Stosując znane z
perspektywy 2014-2020 założenia spodziewamy się, że pierwsze Programy Operacyjne
zostaną ogłoszone najwcześniej w lutym 2022 roku. Zachowując dotychczasową analogię,
można przewidywać, że największe zagęszczenie nowych naborów przypadnie na okolice
terminu sierpień-listopad roku 2022. Pierwsze nabory na finansowanie działalności R&D
mogą pojawić się już w maju 2022 roku.

Aby wykorzystać możliwości, jakie niesie ze sobą nowy budżet unijny, warto już teraz
przygotować swoje przedsiębiorstwo do nowej perspektywy unijnej. Przygotowanie wniosku
o dotację w kooperacji z firmą doradczą zajmuje około 8-12 tygodni. Termin ten uwzględnia
całą procedurę obejmującą rozmowy wstępne, zebranie danych, optymalizację i
dopracowanie pomysłu, a także czas na przeprowadzenie niezbędnych analiz i
przygotowanie wniosku wraz z wymaganymi załącznikami. Proces ten można skrócić,
odpowiednio przygotowując organizację do złożenia wniosku o dokapitalizowanie.


Jest to wyjątkowy, lecz specyficzny czas dla całej struktury wewnątrz Unii Europejskiej, który
niesie za sobą mnóstwo wyzwań i nieustającej nadziei. Do takich należy z całą pewnością
wyjście z UE Wielkiej Brytanii. Wydarzenie to z jednej strony znacząco zmniejszyło kapitał
wspólnoty, lecz z drugiej pozwoliło krajom członkowskim sprawniej przejść przez całościowy
proces negocjacyjny. Nowa perspektywa unijna 2021-2027 to również nadzieja na
odbudowę gospodarki po okresie zamknięcia wielu sektorów biznesowych z powodu
pandemii COVID-19 oraz znaczącej niepewności gospodarczej. Komisja Europejska
zdecydowała się włączyć do Wieloletnich Ram Finansowych Plan Odbudowy, który zawiera
w sobie plan na ustanowienie dodatkowego, niestosowanego dotąd narzędzia wsparcia
finansowego o wartości 750 mld euro.

Fundusze z Nowej Perspektywy Unijnej będą pożytkowane w Polsce w ramach pięciu celów
polityki spójności, a także jednego celu dodatkowego, umożliwiającego obywatelom i
województwom łagodzenie społecznych, gospodarczych i środowiskowo-przestrzennych
skutków transformacji w kierunku zielonej gospodarki, neutralnej dla klimatu i środowiska.
Nowe cele stanowią po części kontynuację celów z perspektywy europejskiej w latach 2014-
2020. Z porównania alokacji dla poszczególnych celów tematycznych Polityki Spójności
wynika jednoznacznie, że udział środków na realizację celów odnoszących się do
działalności innowacyjnej oraz badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw będzie niższy niż w
poprzednich latach (15,5% względem 25,9% wcześniej). Z największą wagą zostaną
potraktowane natomiast cele środowiskowe, a na ten obszar w nowej perspektywie zostanie
przeznaczonych aż 32,6% funduszy z alokacji krajowej, co stanowi podniesienie kapitału o
ponad 19 mld euro w porównaniu do perspektywy unijnej w latach 2014-2020. Co z tego
wynika w praktyce dla przedsiębiorców? Jest to realnie dobry czas, aby zainteresować się
zielonymi technologiami, biznesowym podejściem zero-waste oraz wdrożyć wewnątrz
własnej strategii rozwoju przedsiębiorstwa wielopłaszczyznowo rozumiane ekoinnowacje.

W perspektywie unijnej 2014-2020 w ramach 6 krajowych i 16 regionalnych programów
miało trafić do Polski przez te lata 76,75 mld euro. W nowej perspektywie na lata 2021-2027
do Polski według prognoz trafi 75,08 mld euro, co stanowi spadek o około 1,67 mld euro.

Z puli 28 mld euro przeznaczonej na regiony podzielona została na razie kwota ok. 21 mld
euro, która przypisana została do poszczególnych Programów Regionalnych. Pozostałe ok.
7 mld euro zostaje do negocjacji w ramach kontraktów programowych pomiędzy
poszczególnymi samorządami województw, a MFiPR. Podział środków nastąpi według
przybliżonej metodologii, którą zastosowano w budżecie 2014-2020, czyli ok. 60% funduszy
unijnych zostanie rozdysponowane na poziomie krajowym. Pozostałe 40% trafi do
marszałków 16 województw na wszystkie Programy Regionalne.

W nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej większość regionów odnotuje jednak
wzrost maksymalnego poziomu wsparcia. Do województw, których dokapitalizacja
pozostanie bez zmian, należą województwo podlaskie, warmińsko-mazurskie, podkarpackie
oraz lubelskie. Realnym zaskoczeniem jest znaczące zwiększenie dofinansowania w
województwie świętokrzyskim (wzrost o 15%). Na pocieszenie dla beneficjentów z regionu
Mazowsza należy nadmienić jednak, że pozostałe powiaty województwa mazowieckiego
zyskały – nie tylko zanotowały wzrost poziomu dofinansowania o 5%, ale w dodatku zgodnie
z zapowiedziami część powiatów zostanie włączonych do możliwości uzyskania
finansowania w ramach programu operacyjnego przeznaczonego dla Polski Wschodniej.

Porównując obie Wieloletnie Ramy Finansowe musimy powiedzieć więcej o dwóch
programach:

1. Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji

Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji jest reakcją na przyjęty przez Wspólnotę UE
Zielony Ład, którego ogólnym założeniem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej Unii
Europejskiej do roku 2050. Na poziomie mikroregionalnym fundusz będzie realizowany w
województwach: śląskim, łódzkim, dolnośląskim, lubelskim, małopolskim i wielkopolskim.
Jego wartość dla budżetu Rzeczypospolitej Polski wyniesie około 4,4 mld euro,
rekompensuje on w pewnym stopniu spadek alokacji na poziomie regionalnym.

2. Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej

Program kierowany do województw terytoriów Polski Wschodniej (obszaru obejmującego
województwa: lubelskie, podlaskie, podkarpackie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie),
który jako jedyny program krajowy zanotował wzrost alokacji o nieco ponad 0,5 mld euro. Ze
wzrostu alokacji w przedsięwzięciu zadowoleni będą przede wszystkim właściciele
przedsiębiorstw prowadzący działalność na terenie uboższych powiatów województwa
mazowieckiego, którzy po raz pierwszy mają zostać zakwalifikowani do regionu Polski
Wschodniej.

Perspektywa unijna 2021-2027 gwarantuje mniej kapitału dla Polski. Z czym się to wiąże?

Oznacza to, że Polska krok po kroku staje się coraz zamożniejszym krajem. Spadek alokacji
kapitału na poziomie makroskopowym nie oznacza, że przeciętny właściciel
przedsiębiorstwa odczuje spadek dostępności kapitału unijnego. W nowej perspektywie
finansowej Unii Europejskiej nastąpi natomiast przesunięcie środków kapitałowych w
konkretnym wymiarze tematycznym. Przedsiębiorcy inwestujący w zielone technologie oraz
odnawialne źródła energii z całą pewnością odczują wzrost dostępności kapitalizacji
zewnętrznej. Kto na tym straci? Przede wszystkim przedsiębiorstwa prowadzące działalność
na terenie województw posiadających lepiej ustrukturyzowaną gospodarkę, a także te firmy,
które poszukują dotacji na projekty czysto inwestycyjne, nie posiadające w sobie
innowacyjności, elementów badawczo-rozwojowych (research and development) lub -
wspomnianych wcześniej - zielonych technologii.